Fatih Sultan Mehmed’in Sofrası
Fatih Sultan Mehmed, her dönemde saygıyla anılan hükümdarlardan biridir. Daha önce kitaplarda sık sık karşıma çıkmasına rağmen bu konuya özellikle yoğunlaşmamıştım. Bu yaz İstanbul’a gittiğimde Fatih Sultan Mehmed’in kabrini ziyaret edince, neden onun sofrası üzerine yazmıyorum diye düşündüm.
Zaten “Rise of Empires: Ottoman” dizisini izlediğimde de aklıma bir kıvılcım düşmüştü. Bu konu üzerine yazayım diye. İşte bu yazıda, önce Fatih Külliyesi’ndeki imarethanelerde (aşevlerinde) pişen yemeklere, ardından da Fatih Sultan Mehmed’in sofrasına dair bilgilere göz atacağız.
Fatih Külliyesi ve İmarethaneler
Fatih Sultan Mehmed, İstanbul’un fethinden sonra Ayasofya ve Zeyrek kiliselerini camiye çevirmiş, boş odalarını ise ilim talebelerine tahsis etmişti. Ardından, fetihten 17 yıl sonra yaptırdığı muazzam caminin çevresinde 16 medreseli büyük bir külliye inşa ettirdi.
Bu külliye, bir üniversite kampüsü gibiydi: medreseler, hamam, ziyafethane, tabhane, darüşşifa (hastane), muvakkithane (zaman ölçüm yeri) ve en önemlisi de imarethaneler (aşevleri) bulunuyordu.
Aşevi Düzeni ve Misafirperverlik
İmarethaneler, hem talebelere hem de yolculara hizmet verirdi. Öğrenciler burada parasız kalır, günlük ihtiyaçları karşılanır, günde iki öğün yemek alırlardı.
Misafirler ve yolcular da üç gün boyunca ücretsiz kalıp yemek yiyebilirdi. Bu süre, herkesin hakkını korumak ve yeni gelenlere yer açmak için sınırlandırılmıştı. Aynı zamanda kervansarayda misafirlerin atları da ücretsiz beslenirdi. Üç günden sonra ücretli kalacağı yerlere yönlendirilirdi.
Bu düzen Osmanlı misafirperverliğinin en somut örneklerinden biriydi.
15. Yüzyılda Yemek Vakitleri
O dönemde yemek vakitleri bugünkü gibi değildi:
– Sabah (kuşluk vakti): Güçlü, doyurucu yemekler verilirdi.-
-İkindiden sonra (akşama doğru): Yine sabahkine benzer yemekler sunulurdu.
– Ramazan’da: Akşam yemekleri daha özenli hazırlanırdı.
Fatih Döneminde Pişen Yemekler
İmarethanelerde ve sofralarda çıkan yemeklerden bazıları:
– Sabahları: Maydanozlu pirinç çorbası
– Akşamları: buğday aşı çorbası, Pilav (özellikle Cuma günleri zerde eşliğinde), zırbaç, (yahni şeklinde koyun eti)
– Her gün: 150 gramlık koyun eti porsiyonu, fodla denilen büyük ekmekler
– Mevsimlik ve ek yiyecekler: Koruklu kabak, yoğurtlu pazı, ekşi aş, ballı kabak reçeli, paça
– Turşular: Üzüm, patlıcan, soğan turşusu (çok büyük miktarlarda)
– Tatlılar ve meyveler: Zerde, kara üzüm, incir, siyah erik, bal
Kullanılan Malzemeler
Yemeklerde en çok kullanılan malzemeler arasında:
– Koyun eti (günlük yaklaşık 960 kilo)
– Buğday ve pirinç
– Sebzeler ve baharatlar bulunuyordu.
Rakamlar bize imarethanelerde ne kadar büyük çaplı bir organizasyon yürütüldüğünü gösteriyor.
Fatih Sultan Mehmed’in dönemi, yalnızca savaşlarıyla ve İstanbul’un fethiyle değil; aynı zamanda kurduğu sosyal düzen, aşevleri ve sofra kültürüyle de dikkat çekiyor.
Osmanlı saray mutfağı hakkında en detaylı ve bu şekilde detaylı bilgiye sadece Fatih sultan Mehmed zamanında ulaşabiliyoruz.
Daha fazla yazılar için manadolu yemeği takip etmeyi unutmayın.
İnstagram üzerinde yemek videolarında inceleybilirsiniz.
SİZLERE FATİH SULTAN MEHMETİN SEVDİĞİ MUTANCANA TARİFİ
Fatih Sultan Mehmed ne yerdi sorusuna bir sonraki yazıda sizlerle olacak.
